Frú forkvinna/harra formaður

Tað gongur ordiliga væl við fiskiskapinum her í Føroyum. Tað er langt síðan, at tað hevur gingið so væl á føroyska landgrunninum, sum tað hevur gingið higartil í ár. Við støði í umsitingarætlanini eru gjørdur stórur niðurskurður í fiskidøgunum umframt onnur átøk, og glottar eru nú at hóma. Tað er vert at hugsa  um, og spennandi verður at síggja, hvat framtíðin hevur at bjóða.

Fleiri bátar og skip hava longu avreitt fyri næstan eins nógv higartil í ár, sum fyri alt 2024. Onkur hevur enntá longu avreitt fyri meira higartil í ár, enn fyri alt 2024. Hetta, hóast árið er bara eitt sindur meira enn hálvrunnið. Hetta fegnast vit um.  

Tá vit hugsa um fiskivinnuna, má okkara aðalmál vera, at vit fiska so nógv sum møguligt úr okkara stovnum, samstundis sum vit hava stovnsrøkt í hásæti. Vit skulu minnast til, at vit  eisini skulu fiska í framtíðini.

Okkara mál má vera, at vit aftur koma har til, at vit fiska 20-40.000 tons um árið av toski á okkara landgrunni. Ikki bara uml. 5.000 tons, men 20-40.000 tons árliga.

Fyri at náa tí, mugu vit øll arbeiða saman og tosa saman. Hetta er nakað eg raðfesti sera høgt og arbeiði miðvíst við.

Vit nærkast nú einum støði við fiskidøgum, har niðurskurðurin seinastu árini veruliga merkist. Fyrsta skipið í bólki 4 T er longu lagt og sleppur ikki út aftur fyrr enn 1. oktobur, tá sokallaði buffarin, tað eru avlopsdagar frá undanfarna ári, letur uppaftur. 

Hetta, at ikki sleppa út at fiska, meðan fiskur er at fáa, er ein sera beiskur biti og helst rættiliga óskiljandi fyri ein sjómann. Sjálvandi vil hann sleppa út at fiska. Tað havi eg forstáilsi fyri, og tað mugu vit skilja í kjakinum frameftir.

Næst verður bólkur 3, sum helst má liggja vegna vantandi dagar. Hetta er ein nýggj støða, sum vit mugu læra okkum at fyrihalda okkum til.

Við øðrum orðum, nú eru vit kanska fyri fyrstu ferð komin har til, at fiskidagaskipanin kemur at virka sum stovnsrøkt eisini. Til nú hevur hon í sera lítlan mun, fyri ikki at siga slett ikki, virkað til frama fyri stovnsrøktini. Tað er mín pástandur. 

Ein gamal borgarstjóri segði einaferð við meg. “Tú Jóhan, tað er nógv lættari at vera borgarstjóri, tá ongir pengar eru at arbeiða við. Tí tá kann man bara siga NOY. Tá pengar eru í kassanum, so vilja øll hava meira.”

Sama hugsi eg er galdandi, nú nógvur fiskur er at fáa runt um okkum. Øll vilja hava meira, og trýstið um at fáa meira økist í hvørjum. Og geva vit leyst, so er stovnsrøktin í vanda, og vit koma ikki upp á 20-40.000 tons árliga. Vit enda so aftur á hasum uml. 5.000 tonsunum ella tað, sum verri er. Tað hevur søgan víst okkum ferð eftir ferð. 

Ella, sum man plagar at siga, at við at gera tað man altíð hevur gjørt, so fær man tað, man altíð hevur fingið.

Ein eldri útróðrarmaður úr mínum nærumhvørvi, sum livir av útróðri, segði herfyri við meg. Jóhan, halt nú fast. Gev ikki leyst nú. Eg tulki tað soleiðis, at hann vildi siga, lat nú stovnarnar fáa frið at koma fyri seg aftur.

Skulu vit upp aftur á 20-40.000 tons av toski um árið, sum eg sjálvandi haldi, vit skulu miða eftir, so er tað nú, vit skulu vera skilagóð. Tað er nú, vit skulu standa ímóti. Tað er nú, vit skulu tosa væl saman og saman stinga út í kortið, hvussu vit skipa fiskiskapin á landgrunninum skilabest komandi árini. Neyðugt er við einari uppgerð av gomlum siðvenjum so ella so.

Frú forkvinna/harra formaður

Upsafiskiskapurin hevur eisini verið væl betri í ár, enn hann hevur verið leingi. Tað fegnast vit eisini um. Tað er hart tiltrongt, at hesin parturin av flotanum eisini fær nøkur góð ár, so hann eisini fær møguleikan at endurnýggja seg. Bæði við nýggjum skipum, har tað jaliga er, at tvey skip longu eru í gerð, og við nýggjari útgerð ella fiskiháttum. 

T.d. eiga vit at fáa lýst væl og virðiliga, hvussu vit skipa fiskiskap við tvítroli til hendan fiskiskapin. Tað gevur góða meining fyri framtíðina. Fiskiskapur við tveimum trolum minkar um oljunýtsluna, hækkar góðskuna á fiskinum og í seinasta enda gevur eina betri hýru til manning og skip. Tað gevur góða meining, og hetta hevur man vitað og gjørt í 30-40 ár rundan um okkum og á øðrum fiskileiðum enn á okkara. Vit skulu bara finna eina loysn á, hvussu vit skipa tílíkan fiskiskap í okkara fiskidagaskipan, so vit hava stovnsrøktina í fokus eisini. Tað megna vit sjálvandi eisini.

Men, tað eigur eisini at órógva okkum øll, at helmingurin av øllum upsanum vit fiska í løtuni faktisk er seiður. 50% av allari veiðuni higartil í ár er upsi 4 og smærri enn tað, sbrt. heimasíðuni hjá Vørn. Altso, upsi 4, sum kanska hevur gýtt, og smærri upsi ella seiður, sum als ikki hevur gýtt. Tað eiga vit at taka í álvara, og havi eg longu biðið um uppskot til loysnir uppá tað frá Vørn og Havstovuni.

Fyri at taka samanum aftur, so má okkara aðalmál vera, at vit fiska so nógv úr okkara stovnum sum møguligt, á ein so skilagóðan og burðardyggan hátt sum møguligt. Vit skulu eisini liva av landgrunninum í framtíðini. Vit skulu upp aftur til eina miðal veiðu av toski, sum er millum 20-40.000 tons árliga. Tað er gott fyri Føroya land, og tað er tað besta fyri okkara fiskivinnu.

Hetta er væl møguligt, hetta er tað skilagóða at gera fyri okkara land, og hetta mugu vit gera í felag. Arbeiðið, við at savna allar partar, er farið so smátt í gongd, og vóni eg, at vit eru komin væl ávegis við einari fyribils ætlan, longu tá fiskidagarnir fyri komandi ár skulu ásetast.

Frú forkvinna/harra formaður

Annað, sum hevur við sjógvin at gera, og sum arbeitt hevur verið við og kann nevnast er:

At landsstýrið eisini hevur raðfest at seta í gongd eina verkætlan, sum kannar, hvussu laksaaling ávirkar smáfisk inni við land og vistskipanina á føroyska landgrunninum sum heild. Hetta eru viðurskiftir, vit  vita alt ov lítið um. Hetta er sera umráðandi gransking. Vit vita jú, at vakstrarøkið hjá m.a. toski og upsa er inni á okkara firðum. Men vit kenna ikki, um ella hvørja avleiðing laksaaling hevur á hesar stovnar. Tað eiga vit sjálvandi at vita.

Innan skipanina við royndarfiskiskapi eru latnar tilsagnir til royndarloyvi eftir reyðæti og tunfiski. Hóast nakað av tíð er fráliðin, síðan tilsagnirnar vórðu latnar, eru bert smærri royndir gjørdar eftir reyðæti, og eingin royndarfiskiskapur hevur verið eftir tunfiski. 

Tilsagnirnar til royndarloyvi eftir reyðæti og tunfiski eru nú gingnar út. Áhugin í vinnuni og í samfelagnum annars er stórur fyri at gagnnýta reyðæti. 

Ætlanin er í næstum at lýsa eftir umsóknum til royndarveiðu eftir reyðæti. Í tí sambandi verður í løtuni arbeitt við at gera umsóknartilfar klárt, so at nýggjar tilsagnir til royndarveiðu eftir reyðæti kunnu latast í seinnu hálvu av 2025. 

Reyðæti kann gerast okkara “olja”, er mín sannføring. Vit skulu bara finna útav, hvussu vit kunnu fiska tað á ein burðardyggan og skilagóðan hátt. Og tað fara vit sjálvandi eisini at megna.